A Thematic Study of the Images of Fālnāma-yi Tahmāsbī Manuscript, a Masterpiece of Shī‘ī Art of the Safavid Period

Document Type : Research Article

Author

• Ali Reza Mahdizadeh

University of Kerman

10.22067/jhc.v0i0.53358

Abstract

A part of the core concept of the Iranian images manuscript, particularly from the 10th century onwards are focused on representation of the themes of interest and emphasis to Shi’ism. In the meantime, Fālnāma-yi Tahmāsbī manuscript, which was produced during the dominance of Shi’ism discourse in the reign of Shah Tahmāsb, is a manuscript worth deliberation both in terms of theme and concept. It seems that the approach of the painters of this manuscript has been inclined toward representing the Islamic and Shi‘ī themes and contents based on the beliefs and traditions concerning Shi’ism
discourse. Thus, this article is intended to thematically describe and analyze the images of this manuscript in line with the beliefs, traditions, and narrations of Shi’ism discourse. The findings of this research show that a selection of doctrines and important events of Islam and Shi’ism, the Qur’anic and religious stories that somehow represent the reality and righteousness of Shi'ism are illustrated in Fālnāma-yi Tahmāsbī manuscript. The important point is that there are some noteworthy signs, symbols, and pictorial preparations used in some of the images of this manuscript representing the beliefs and discourses of Shi’ism discourse that make it outstanding among religious manuscripts.

Keywords

• Fālnāma-yi Tahmāsbī
• themes and symbols of Shi’ism
• miniature painting

---

References

قرآن کریم.

آیت‌اللهی، حبیب‌الله، مبانی نظری هنرهای تجسمی، سمت، تهران، 1377.

ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ترجمه محمدجواد غفاری، نشر صدوق، تهران، بی‌تا.

تهماسب صفوی، تذکره، تصحیح کریم فیضی، مطبوعات دینی، قم، 1383.

حسینی، مهدی، «فالنامه شاه‌تهماسبی، حدوداً 957 ه.ق»، فصلنامه هنر نامه، شماره 23، 1383، ص 43-55.

حموی، محمد بن اسحاق، انیس المومنین،تصحیح میر هاشم محدث، نشر بین‌الملل، تهران، 1386.

راوندی، قطب‌الدین، جلوه‌های اعجاز معصومین علیه‌السلام، ترجمه غلامحسین محرمی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، بی‌تا.

رسولی محلاتی، سید هاشم، زندگانی امیر المومنین، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1375.

شایگان، داریوش، بت‌های ذهنی و خاطرات ازلی، امیرکبیر، تهران، 1379.

شیخ صدوق، فضائل الشیعه،ترجمه امیر توحیدی، نشر زواره، تهران، 1379.

شیخ مفید، ارشاد، سیره ائمه اطهار، ترجمه سید حسن موسوی مجاب، نشر سرور، تهران، 1388.

صفا، ذبیح‌الله، «ماجرای تحریم ابومسلم نامه»، مجله ایران نامه، شماره 2، 1345.

صفت گل، منصور، ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی، خدمات فرهنگی رسا، تهران، ، 1381.

طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، مقدمه و تصحیح کمال سید جوادی، نشر نی، تهران، 1363.

طغیانی، اسحاق، تفکر شیعه و شعر دوره صفوی، فرهنگستان هنر، تهران، 1385.

عبدی بیک شیرازی، تکمله الاخبار، تصحیح عبدالحسین نوایی، نشر نی، تهران، 1369.

عمادزاده، حسین، معراج محمد رسول‌الله، انتشارات محمد، بی‌جا، 1364.

کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه عباس حاجیانی دشتی، نشر موعد اسلام، بی‌جا، 1390.

محمدی اشتهاردی، محمد، سیمای پیامبر از دیدگاه گوناگون، انتشارات اسلامی، تهران، 1382.

مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ترجمه موسی خسروی، اسلامیه، تهران، 1363.

منشی، اسکندر بیک، تاریخ عالم آرای عباسی، تصحیح جواد افشار، امیرکبیر، تهران، 1350.

موسی پور، ابراهیم، «فرهنگ دینی در زبان و نشانه‌شناسی روزانه مردم ایران در دوره صفوی و قاجار»، تاریخ تمدن اسلامی، شماره 11، 1389، ص34- 76.

مهدی زاده، علیرضا، «تحلیل نگاره‌های فتح خیبر مربوط به دوره تیموری، ترکمن و صفوی»، دو فصلنامه مطالعات تطبیقی هنر، شماره 5، 1394، ص 97-108.

مهدی زاده، علیرضا ، «مقایسه تطبیقی نگاره معراج در نسخه خمسه نظامی و فالنامه تهماسبی»، دو فصلنامه جلوه هنر، شماره14، 1394، ص 5-17.

نهج‌البلاغه.

وکیلیان، سید احمد و خسرو صالحی، حضرت علی در قصه‌های عامیانه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1380.

ولی ابرقویی، روح‌الله، سیاحت در قیامت، میراث ماندگار، تهران، 1382.

ولی پور، مرضیه، «بررسی جلوه‌های بصری اخبار الرضا در فالنامه تهماسبی»، فصلنامه فرهنگ رضوی، شماره 7، 1393، 81-106.

یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، نشر نی، تهران، 1393.

Canby, Shiela, Hunt for Paradise:court arts of iran.New York:Asia Sosiety, 2004.

Farhad, Massumeh.Bagci, Serpil.Falname,The book of omen, Thames&Hudson, 2010.

Falk, Toby.Treasures ofIslam.Bristol, Avon. England.1985.