واکاوی نفوذ زنان در حکومت قراختائیان کرمان بر اساس نظریۀ رویکرد سوم قدرت

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

2 دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

3 دانشگاه تهران

چکیده

نفوذ زنان در تصمیمات حکومتی و ستیز پنهان و آشکار آنان در موضوع جانشینی، نقشی مهم در تثبیت حکومت قراختائیان و همچنین ضعف و زوال آن داشته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، قدرت و نفوذ سه تن از زنان تأثیرگذار در تاریخ قراختائی، اوکه‌خاتون، ترکان‌خاتون و پادشاه‌خاتون را در چارچوب نظری «نظریۀ قدرت استیون لوکس» که ستیز بالفعل را به‌عنوان عنصر تعیین‌کنندۀ قدرت معتبر نمی‌داند، مورد واکاوی قرار داده است. چگونگی نفوذ و اِعمال قدرت زنان در موضوع جانشینی حکومت قراختائیان، پرسش اصلی این نوشتار است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مداخلۀ زنان در قالب استراتژی عدم ستیز و اِعمال نفوذ با بهره‌گیری از رفتارهای سیاسی مختلف، مانند ازدواج‌های سیاسی، اغواء، تطمیع، تبلیغات، مانور سیاسی و غیره در انتقال قدرت مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها


اللهیاری، فریدون. «بررسی تحلیلی روند و راهبرد تکاپوهای سیاسی قراختاییان کرمان». پژوهش‌های تاریخی، ش1 (بهار 1381): 1ـ16.
ایگل، دنیز. «ایران تحت سلطۀ مغول: اثربخشی و عدم موفقیت یک سیستم اداری دوگانه». مرکز تحقیقات شرقی آمریکا، ش57 (2007ـ2006): 65ـ78، http://journals.openedition.org/beo/159.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم. «ترکان خاتون». در یغما، ش71 (خرداد 1333): 136ـ142.
بناکتی، ابوسلیمان داود بن ابی‌الفضل محمد. تاریخ بناکتی: روضة اولى‌ الالباب فی معرفة‌ التواریخ و الانساب. به‌تصحیح جعفر شعار. تهران: انجمن آثار ملی، 1348ش.
ترک‌زاده، جعفر و فائزه فریدونی.‌ «مدیریت رفتارهای سیاسی در سازمان». تحقیقات مدیریت آموزشی، ش36 (تابستان 1397): 151ـ176.
ترکمنی آذر، پروین. «نقش هوشمندی و تدبیر سیاسی حکومتگران در ایجاد امنیت و توسعۀ جامعه: مطالعۀ موردی حکومت ترکان خاتون قراختایی در کرمان». جستارهای تاریخی، ش1 (بهار و تابستان 1389): 1ـ20.
جنید شیرازى‏، معین‌الدین ابوالقاسم. شد الإزار فی حط الاوزار عن زوار المزار. به‌تصحیح محمد قزوینى و عباس اقبال آشتیانى‏. تهران: چاپخانۀ مجلس‏، 1328ش.
جوینى‏، علاء‌الدین عطاملک. تاریخ جهانگشاى جوینى‏. به‌تصحیح محمد قزوینى و سید شاهرخ موسویان. تهران: دستان، 1385‏ش.
خواندمیر، غیاث الدین محمد. تاریخ حبیب ‌السیر. تهران: خیام‏‏، 1380ش.
خیراندیش، عبدالرسول. «اوقاف قراختائیان کرمان». وقف میراث جاویدان، ش29 (بهار 1379): 25ـ32.
راش، مایکل. جامعه و سیاست مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی. ترجمۀ منوچهر صبوری. تهران: سمت، 1386ش.
روستا، جمشید، و سحر پورمهدی‌زاده. «تحلیلی بر روابط سیاسی قراختائیان کرمان با مغولان و حکومت ایلخانی». پژوهش‌های علوم تاریخی، ش13 (بهار و تابستان 1395): 57 ـ 76.
روستا، جمشید، و سحر پورمهدی‌زاده. «تحلیلی پیرامون رویکرد اقتصادی زنان حاکمۀ قراختایی کرمان». پژوهش‌نامۀ تاریخ‌های محلی ایران، ش12 (بهار و تابستان 1397): 153 ـ172.
دال، رابرت. «مفهوم قدرت». علوم رفتاری، ش2 (3) (ژانویۀ 2007): 201ـ215،
https://doi.org/10.1002/bs.3830020303.
شبانکاره‌ای، محمد بن علی. مجمع الانساب. به‌تصحیح میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر، 1381ش.
شعبانی، رضا. ایرانیان و هویت ملی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، 1394ش.
فریس، جرالد آر. و دیگران. «مهارت سیاسی در سازمان‌ها». مدیریت، (جولای 2007): 290ـ291.
https://www.researchgate.net/publication/228373161_Political_Skill_in_Organizations.
فریس، جرالد آر. و دیگران. «توسعه و اعتبارسنجی پرسش‌نامۀ مهارت سیاسی». مدیریت، ش31 (فوریۀ 2005): 126ـ 152.
https://www.researchgate.net/publication/247570010_Development_and_Validation_of_the_Political_Skill_Inventory.
قزوینى، آصف‌خان و قاضى احمد تتوى. تاریخ الفی‏. به‌تصحیح غلامرضا طباطبایى. تهران: علمى و فرهنگى‏‏، 1382ش.
کلانتری، عبدالحسین. «رهبری از منظر جامعه‌شناختی». راهبرد، ش41 (پاییز 1385): 277ـ296.
کلگ، استوارت. چارچوب‌های قدرت. ترجمۀ مصطفی یونسی. تهران: مطالعات راهبردی، 1379ش.
گلدمن، الوین. «به سوی تئوری قدرت اجتماعی». مطالعات فلسفی، ش23 (ژوئن 1972): 221ـ268.
https://link.springer.com/article/10.1007%2FBF00356228.
لمبتون، آن. تداوم و تحول در تاریخ میانۀ ایران. ترجمۀ یعقوب آژند. تهران: نشر نی، 1386ش.
لوکس، استیون. قدرت نگرشی رادیکال. ترجمۀ عماد افروغ. تهران: نشر علم، 1393ش.
لوکس، استیون. قدرت: فرانسانی یا شر شیطانی. ترجمۀ فرهنگ رجایی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1370ش.
لین، جورج. حاکمیت اولیۀ مغول در قرن سیزدهم، یک رنسانس فارسی. لندن و نیویورک: روتلیج کرزن، 2003.
مرشایمر، جان. تراژدی قدرت‌های بزرگ. نیویورک: نورتن، 2003.
https://samuelbhfauredotcom.files.wordpress.com/2015/10/s2-mearsheimer-2001.pdf
مستوفی، حمدالله. تاریخ گزیده. به کوشش عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر، 1364ش.
منشى‌کرمانى‏، ناصرالدین. سمط‌ العلى للحضرة‌ العلیا، به‌تصحیح عباس اقبال آشتیانى. تهران:‏ اساطیر‏، 1362ش.
میرخواند، میرمحمد بن‌ سید برهان‌الدین. تاریخ روضة الصفا. تهران: مرکزی، 1339ش.
ناشناس. تاریخ شاهى‏. به‌تصحیح و تحشیۀ محمدابراهیم باستانی‌پاریزی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 2535 شاهنشاهی.
نطنزى، معین‌الدین. منتخب التواریخ معینى‏. به‌تصحیح پروین استخرى‏. تهران: اساطیر، 1383ش.
نظری، علی‌اشرف. «تحلیل قدرت از دیدگاه استیون لوکس؛ قدرت از نگاه کثرت گرا، اصلاح طلب و رادیکال»، راهبرد، ش36 (تابستان 1384): 383ـ 392.
نظری، علی‌اشرف. سوژۀ قدرت و سیاست‌ از‌ ماکیاول تا‌ پس‌ از ‌فوکو. تهران: آشیان، 1391ش.
وزیری، احمدعلی‌خان. تاریخ کرمان. به‌تصحیح محمدابراهیم باستانی‌پاریزی. تهران: علمی، 1364ش.
وصاف‌، عبدالله بن فضل‌الله. تاریخ وصاف. به کوشش محمدمهدی اصفهانی. تهران: کتابخانۀ ابن‌سینا و کتابخانۀ جعفری تبریزی (چاپ بمبئی)، 1338ش.
همدانی، رشیدالدین فضل‌الله. جامع‌التواریخ. به‌تصحیح و تحشیۀ محمد روشن و مصطفی موسوی. تهران: البرز، 1373ش.
CAPTCHA Image