سیر تطوّر رویکرد‌های سیره پژوهی در مطالعات شیعی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

استادیار گروه علوم قرآن و فقه جعفری، پژوهشکده علوم اسلامی رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، ایران.

چکیده

شناخت رویکردهای مختلف سیره­ پژوهی امکان دسته­بندی دیدگاه­های مطرح و مقایسه آن­ها را فراهم می­آورد و زمینه رویارویی منطقی با پرسش­ها و چالش­های فرا روی را ممکن می­سازد. این مقاله درصدد است به روش توصیفی_تحلیلی و بر پایه مطالعات شیعی، سیر تاریخی رویکردهای سیره­ پژوهی را بررسی کند. نتیجه حاصل از این تحقیق نشان می­دهد که سه رویکرد‌ مهم در این تحقیقات غلبه دارد: نخست، رویکرد‌ فقهی است که به سیره به­عنوان منبع استنباط حکم شرعی می‌نگرد؛ دوم، رویکرد‌ حدیثی است که از سیره به عنوان اسوه و الگوی زندگی بهره می‌گیرد و سوم، رویکرد‌ تاریخی است که سیره را
به­عنوان گزارشی از واقعۀ تاریخی می‌شناسد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابن ابی شیبه، ابوبکر. المصنف فی الأحادیث والآثار. ریاض: مکتبة الرشد، ۱۴۰۹.
‏‫ابن انس، مالک. موطأ. بیروت: المکتبة العلمیة، بی‌تا.
‏‫ابن حبان، محمد. الصحیح. بیروت: مؤسسة الرسالة، ۱۴۱۴.
ابن حزم، علی بن احمد. الإحکام فی أصول الأحکام. بیروت: دار الآفاق الجدیدة، بی­تا.
 ‏‫ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین. عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة. قم: موسسه سید الشهداء، ۱۴۰۳.
ابن‌بابویه، محمد بن علی. من لا یحضره الفقیه. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۶۳.
‏‫‏‫بحرانی، یوسف بن احمد. الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۶۳.
‏‫‏تهانوی، محمدعلی. موسوعة کشاف إصطلاحات الفنون و العلوم. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون، ۱۹۹۶.
‏‫ثقفی، ابراهیم بن محمد. الغارات. تهران: انجمن آثار ملی، ۱۳۹۵.
جصاص، احمد بن علی. الفصول فی الأصول. کویت: وزارة الأوقاف الکویتیة، ۱۴۱۴
جعفریان، رسول. سیره رسول خدا(ص). قم: دلیل ما، ۱۳۸۶.
جعفریان، رسول. «رویکرد فقهی به سیره نبوی در یک­صد سال گذشته». مقالات و رسالات تاریخی، ش. 1(1391):  659-76.
‫جناتی، محمدابراهیم. تطور اجتهاد در حوزۀ استنباط. تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۶.
حسینی جلالی، سید محمدرضا. «التسمیات طلیعة المؤلفات فی الحضارة الاسلامیه». تراثنا، ش. 2، ۱۴۰۹ ق.
حسینیان، حامد. «سیره پویا؛ چالش‌های فراروی عمل به سیره و راه برون‌رفت از آن». تاریخ اسلام، ش. 58(1393): 7-37.
حسینیان مقدم، حسین. «میلاد نگاری در سه قرن نخست با تکیه بر نقش اصحاب امامان». تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، ش. 15(1393): 73-94.
حسینیان مقدم، حسین. تطور شناسی سیره نگاری با تکیه بر اصحاب امامان. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۶.
خان‌محمدی، ‏کریم. «تحلیلی بر سیره ارتباطات میان فردی پیامبر اسلام». تاریخ اسلام، ش. 37(1388): 37-66.
خطیب بغدادی، احمد بن علی. الجامع لأخلاق الراوی وآداب السامع. ریاض: مکتبة المعارف، 1403 ق.
داداش نژاد، منصور، و مرضیه سادات هاشمی. «روش فقهی محقق حلی در استناد به سیره رسول خدا(ص)». مطالعات اسلامی: تاریخ و فرهنگ، ش. 91(1392): 89-108.
رضایی کرمانی، محمدعلی و احمد زارع زردینی. «روش نقد و بررسی عنوان کتب و ابواب حدیثی از نگاه علامه محمدتقی شوشتری». حدیث پژوهی، ش. 4(1389): 113-40.
‏‫سرخسی، محمد بن احمد. الأصول. بیروت: دارالمعرفة، بی‌تا.
سزگین، فؤاد. تاریخ التراث العربی. قم: کتابخانۀ آیت­الله مرعشی نجفی، 1412 ق.
‏‫‏ شریف رضی، محمد بن حسین. نهج البلاغة. قم: موسسة دارالهجرة، ۱۴۱۴.
‏شهیدی، روح­الله. «معیارهای ارزیابی اخبار تاریخی در سیره الحسین فی الحدیث و التاریخ»، آینه پژوهش، ش. 179(1398): 105-15.
طباطبایی، محمدحسین. المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۵۲.
‏‫طبرسی، فضل بن حسن. مجمع­البیان. بیروت: دارالمعرفة، ۱۴۰۸.
‏‫طحاوی، احمد بن محمد. شرح معانی الآثار. مدینه منوره: عالم الکتب، ۱۴۱۴.
طوسی، محمد بن حسن. التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارإحیاء التراث العربی، بی‌تا.
‏طوسی، محمد بن حسن. فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول. قم: مکتبة المحقق الطباطبائی، 1420 ق.
‏‫علامه حلی، حسن بن یوسف. منتهی المطلب فی تحقیق المذهب. مشهد: آستانة الرضویة المقدسة، مجمع البحوث الإسلامیة، ۱۳۷۸.
‏‫غزالی، ابوحامد محمد بن محمد. المستصفی. بیروت: دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۳.
‏‫قمی، علی بن ابراهیم. تفسیر القمی. قم: دارالکتاب، ۱۴۰۴.
کامیابی، محمدمهدی. الگوبرداری از معصومان (ع): مفهوم‌شناسی تأسّی و امکان‌سنجی. قم: بنیاد فرهنگی امامت، ۱۳۹۸.
کراجکی، محمد بن علی. کنز الفوائد. قم: دارالذخائر، ۱۴۱۰.
‏‫کریمی‌نیا، مرتضی. سیره ‌پژوهی در غرب: گزیدۀ متون و منابع. تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، ۱۳۸۶.
کلینی، محمد بن یعقوب. الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیة، ۱۳۶۳.
‏‫کهتری، محسن. «رویکرد»‪http://pishgam-pedia.rozblog.com/post/16.
‏‫مجلسی، محمدباقر. بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۶۸.
محمدی ری­شهری، محمد. شناخت نامه حدیث. قم: دارالحدیث، ۱۳۹۷.
‏مردانی گلستانی، مهدی. «محدودیت‌ تاریخی افعال پیامبر(ص) و راهکار برون‌رفت از آن». حدیث و اندیشه، ش. 32(1400): 229-50.
 مردانی گلستانی، مهدی. توسعه استنباط از فعل معصوم. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی، ۱۳۹۸.
مطهری، حمیدرضا و زهرا یوسفیان. «درآمدی بر سیره امام هادی (ع) درزمینۀ روابط خویشاوندی». تاریخ اسلام، ش. 71(1396): 103-24.
مطهری، مرتضی. سیری در سیره نبوی. تهران: صدرا، ۱۳۹۳.
‏‫ملکیان، مصطفی. «روش‌شناسی در علوم سیاسی». علوم سیاسی، ش. 14(1380): 273-92.
‏‫‏‫میرباقری، سید محمدمهدی. درآمدی بر رویکردهای فقه حکومتی. قم: تمدن نوین اسلامی، ۱۳۹۸.
‏نجاشی، احمد بن علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، بی­تا.
‏یعقوب زاده، هادی و دیگران. «تبیین رویکردهای سیره نگاران امامیه به سیره پیامبر(ص) در قرون دوم تا چهارم هجری». تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، ش. 29(1396): 93-118.
Noah Webster. “approach.” Website. Webster’s Dictionary, 1843. www.merriam-webster.com/dictionary/approach.
Oxford University. “approach.” Website. oxfordlearnersdictionaries, 1884.
www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/approach_1?q=approach.
Pearson Education. “approach.” Website. Longman Dictionary, 2014. https://www.ldoceonline.com/dictionary/approach.
CAPTCHA Image