درآمدی بر روش‌شناسی تاریخ؛ دنیای مدرن و پس از آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• مرتضی نورائی

استاد دانشگاه اصفهان

10.22067/jhistory.2021.70248.1040

چکیده

چرخش ضرورت­های اجتماعی از میانۀ قرن 19، به  دگرگونی­هایی اساسی در تاریخ­نگری و تاریخ­نگاری انجامید.   شتاب این تغییرات در گذار از سدۀ 20 در سه پارادایم اساسی، قابلیت تعریف و سازماندهی یافت.
 برخی از مورخان معتقدند: در روند بازیابی گذشته، می­توان آن را کم‌وبیش بازسازی کرد (re-Construction). برخی گفته­اند: چنین کاری  از نظر حجم و شمار رخدادها میسر نیست. به این دلیل کار مورخ به‌نوعی ساختن (Construction) با الهام گیری از گذشته است. الهامی که گاه با گفتمان­های حال یا آینده مرتبط است و در بهترین شرایط به اصل واقعه نزدیک است. چنین زمینه­ای اسباب کلان نظریه­نگاری total explanation & history) (در تاریخ و  نفوذ ایدئولوژی به عرصۀ تاریخ­نگاری را فراهم ساخته ­است. گروه سوم بر مبنای همان تردید، معتقدند شالوده‌شکنی  (de-Construction) راه را برای فهم بیشتر و بهتر گذشته ممکن­تر می­سازد.
کوشش بر آن است با تکیه بر منابع اصلی، هر یک از قالب­های مذکور و برون دادهای آن­ها، معرفی، مقایسه، تحلیل و ارزیابی شود. چنین تمهیداتی روش­شناسانه، موقعیت تاریخ­نگاری ایران را در جهان دیگران روشن می­کند. شاید این نقطۀ عزیمتی برای برون­رفت از پاره­ای انسداد­های تاریخ­نگارانه نیز باشد.

کلیدواژه‌ها

• مدرن
• پسامدرن
• تاریخ‌نگاری
• تاریخ نگری

موضوعات

• تاریخ نگاری اسلامی

---

مراجع

استنفورد، مایکل. درآمدی بر تاریخ­پژوهی. ترجمۀ مسعود صادقی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، ۱384.

استنفورد، مایکل. مقدمه­ای بر فلسفه تاریخ. ‌ترجمۀ احمد گل­محمدی. تهران: نی، ۱397.

بلوخ، مارک. جامعه فئودالی. ترجمۀ بهزاد باشی. تهران:‌ آگاه، ۱۳۶۳.

زرین کوب، عبدالحسین. تاریخ در ترازو. تهران: امیر کبیر، ۱۳۶۲.

نوذری، حسینعلی. فلسفه تاریخ و روش­شناسی. تهران: طرح نو، ۱۳۷۹.

هیوز-وارینگتن، مارنی. پنجاه متفکر کلیدی در زمینه تاریخ. ترجمۀ محمّدرضا بدیعی.  تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۶.

Ahlskg, J. ‘R, G. Collingwood and the Presence of the Past’, Journal of the Philosophy of History. November 2017: 289-305.

Bentiy, M. Modern Historiography. London: Routledge , 2003.

Bloch, Mark. The Historian:s Craft. New York:  Ventage Books, 1953.

Bottomore, T.B. Sociology. London:  Allen and Unwin,  1971.

Carr, E. H. What is History. England: Pinguin, 1987.

Hughes- Warrington, M. Fifty thinkers on history. London: Routledge,  2000.

Jenkins,  K.  Re-thinking History. London: Routledge, 1991.

Collingwood, R. G. The Idea of History. Oxford: Oxford University Press, 1994.

Lightfoot, D. W. ‘Types of Explanation in History’. in Georgetown University: 2013.

Lemisko, L.S. ‘The Historical Imagination: Collingwood in the Classroom’, anadian  

SocialStudies,vol.38,no.2,Winter2004; https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1073911.pdf.1-9)

 Munslow, A. The Routledge Companion to Historical Studies. London: Routledge, 2000 & 2006.

Munslow, A. Deconstructing History. London: Routledge , 1997.

Stanford, M. A Companion to the Study of History. London: Blackwell, 1999.