نقش ترجمه در انتقال گفتمان مدرنیته به ایران مطالعۀ موردی آثار طالبوف

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• مریم قدرتی ¹
• محمد رضا هاشمی ²

¹ دانشجوی دکتری زبان انگلیسی دانشگاه فردوسی مشهد

² استاد دانشگاه فردوسی مشهد

10.22067/jhc.v51i2.86034

چکیده

روشنفکران عصر مشروطه که در کنار برخی دیگر از اقشار جامعه، نقش مؤثری در انتقال مفاهیم مدرنیتۀ غربی به جامعه ایران و و ترویج آن‌ها داشته‌اند،‌ بخشی از رسالت خویش را از طریق ترجمۀ آثار فرنگی ایفا کرده‌اند. در باب ویژگی‌های مدرنیتۀ ایرانی، نقش روشنفکران ایرانی در عصر مشروطه در انتقال گفتمان مدرنیته به ایران و اهمیت ترجمه در این زمینه، پژوهش‎‌های مختلفی نگاشته شده که بیشتر در حوزۀ ادبیات تطبیقی جای می‌گیرند. با توجه به نبود پژوهشی‌ از این دست در حوزۀ مطالعات ترجمه، پژوهش حاضر برای رفع خلأ مزبور و بررسی کارکرد آگاهی‌بخش ترجمه و نیز ارتباط تنگاتنگ گفتمان روشنفکری با ترجمه در این دوره به انجام رسیده است. در این پژوهش کتابخانه‌ای با رویکرد تحلیل متن و از طریق واکاوی مهم‌ترین آثار طالبوف تبریزی در چهارچوب مطالعات پسااستعماری، نقش وی در انتقال مؤلفه‌های گفتمان مدرنیته به ایران بررسی شده است؛ چراکه گفتمان روشنفکری در دورۀ مشروطه، گفتمانی برخاسته از ترجمه و ترجمانی فرهنگی از مدرنیته تلقی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• ترجمه
• گفتمان مدرنیته
• سلسلۀ قاجار
• طالبوف
• مدرنیته‌های پسااستعماری

---

مراجع

آجدانی، لطف‌الله. اندیشه‌های سیاسی در عصر مشروطیت ایران. تهران: نشر علم، 1391ش.

 

آجودانی، ماشاالله. مشروطۀ ایرانی. تهران: اختران، 1382ش.

 

آدمیت، فریدون. اندیشۀ ترقی و حکومتقانون:عصر سپهسالار. تهران: خوارزمی، 1351ش.

 

آدمیت، فریدون. اندیشه‌های طالبوف تبریزی. تهران: دماوند، 1363ش.

 

آدمیت، فریدون. اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده. تهران: خوارزمی، 1349ش.

 

آدمیت، فریدون. ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران. تهران: پیام، 1355ش.

 

آدمیت، فریدون. فکر آزادی و مقدمۀ نهضت مشروطیت. تهران: سخن، 1340ش.

 

آشوری، داریوش. ما و مدرنیت. تهران: صراط، 1376ش.

 

الگار، حامد. میرزا ملکم خان. ترجمۀ جهانگیر عظیما. تهران: مدرس، ۱۳۶۹ش.

 

آنتانیس، مارکوس. پندنامۀ مارکوس قیصر روم. ترجمۀ عبدالرحیم طالبوف تبریزی. استانبول: اختر، ۱۳۱۰ش.

 

احمدزاده، محمدامیر. «نقش ترجمۀ آثار جدید در شکل‌گیری فرایند نوگرایی در ایران دورۀ قاجار». تحقیقات تاریخ اجتماعی، شمارۀ 2 (۱۳۹۳ش): 21ـ 48.

 

بهنام، جمشید. ایرانیان و اندیشۀ تجدد. تهران: فرزان روز، 1375ش.

 

بیگدلی، علی. فهم روشنفکران مشروطه‌خواه از مفهوم مدرنیته، پژوهش‌نامۀ علوم انسانی، 13 شماره 51 (۱۳۸۵ش): ۲۹ ـ ۵۲.

 

جهانبگلو، رامین. موج چهارم. تهران: نی، 1381ش .

 

شفیعی کدکنی، محمدرضا. با چراغ و آینه: در جست‌وجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر. تهران: سخن، 1390ش.

 

طالبوف، عبدالرحیم. آزادی و سیاست. به کوشش ایرج افشار. تهران: سحر،1357ش.

 

طالبوف، عبدالرحیم. سفینۀ طالبی یا کتاب احمد. استانبول: مطبعۀ خورشید، گام، ۱۳۱۹ش.

 

طالبوف، عبدالرحیم. سیاست طالبی. به کوشش رحیم رییس­نیا، محمدعلی علی­نیا و علی کاتبی. تهران: سحر، ۱۳۲۹ش.

 

طالبوف، عبدالرحیم. مسالک المحسنین. تهران: علمی و فرهنگی، ۱۳۲۲ش.

 

طالبوف، عبدالرحیم. مسائل‌ الحیات. تفلیس: غیرت، 1324ش.

 

عیسوی، چارلز. تاریخ اقتصادی ایران. یعقوب آژند. تهران: گستره، 1389ش.

 

فلاماریون، کامیل. رسالۀ هیئت جدیده. ترجمۀ عبدالرحیم طالبوف تبریزی. استانبول: مطبعۀ اختر، ۱۳۱۲ش.

 

قاضی­مرادی، حسن.ملکم خان نظریه‌پرداز نوسازی سیاسی در صدر مشروطه. تهران: اختران، 1387ش.

 

کریمی حکاک، احمد. تاریخچۀ ترجمه در ایران. ترجمۀ مجدالدین کیوانی. مترجم 8، شمارۀ 29 (1378ش)، ۱۲ـ ۲۹.

 

محبوبی اردکانی، حسین. تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران. تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۷۰ش.

 

میرسپاسی، علی.تأملی در مدرنیتۀ ایرانی: بحثی دربارۀ گفتمان‌های روشنفکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران. ترجمۀ جلال توکلیان. تهران: ثالث، ۱۳۹۲ش.

 

میلانی، عباس. تجدد و تجددستیزی در ایران. تهران: اختران، 1378ش.

 

Ashcroft, Bill. “Postcolonial Modernities”. Kyiv - Mohyla Humanities Journal, 1 (2014): 2-3.

 

 Ashcroft, Bill. “Alternative Modernities: Globalization and the Post – Colonial”. Ariel, 40 (1) (2009): 81-105.

 

http://philsci-archive.pitt.edu/16158/1/25707-45288-1-PB.pdf

Bandia, Paul F. “Postcolonialism and Translation: The Dialectic Between Theory and Practice”. Linguistica Antverpiensia, New Series – Themes in Translation Studies, 2 (2013): 129-142.

 

https://lans-tts.uantwerpen.be/index.php/LANS-TTS/article/view/81

Bhabha, Homi. The Location of Culture. London and New York: Routledge, 1994-2004.

Bhambra, Gurminder K. Rethinking Modernity:Postcolonialism and The SociologicalImagination. Basingstoke, Palgrave Macmillan, 2007.

 

Braun, Virginia, and Victoria Clarke. “Using Thematic Analysis in Psychology”. Qualitative Research in Psychology, 3 (2) (2006): 77-101.

 

Chakrabarty, Dipesh. Provincializing Europe: Postcolonial Thought and HistoricalDevelopment, 2^nd ed. Princeton: Princeton University Press, 2008.

Eisenstadt, Shmuel. “Multiple Modernities”, Daedalus, 120 (1) 2000: 1-29.

 

https://www.jstor.org/ stable/i20027610

Friedman, Susan Stanford. “Periodizing Modernism: Postcolonial Modernities and The Space/Time Borders of Modernist Studies”. Modernism/Modernity Journal, 13 (3) (2006): 425-443.

 

https://muse.jhu.edu/article/206065

Jakobson, Roman. “On Linguistic Aspects of Translation”. R. Schuttle, J. Biguenet, Theories of Translation (144-152). Chicago and Londo: The University of Chicago, 1992.

http://gen.lib.rus.ec/book/index.php?md5=0BD27879C9F2D2D2EFABB689852A91E3

Linehan, Denise. “Modernity: An Overveiw”. in International Encyclopedia of Human Geography edited by Rob Kitchin Nigel Thrift (157-163), Amsterdam, Elsevier, 2009.

 

http://library.lol/main/63A8E612779512A82CEE958FE35C265C

Munday, Jeremy. Introducing Translation Studies: Theories and Applications. London: Routledge, 2012.

Pym, Anthony, Exploring Translation Studies. London: Routledge, 2014.

 

http://gen.lib.rus.ec/book /index.php?md5=439C712CD70A21F03C5C63B11D64572F

Schuttleworth., Mark & Cowie. Maria, Dictionary of Translation Studies. Manchester, STJE Rome Publisher,

1997.http://library.lol/main/121B3F57DF98054F9C0B951E3D79242C

Taylor, Charlz. “Two Theories of Modernity”. The International Scope, 3 (5), 2001: 1-9.

 

https://pdfs.semanticscholar.org/6139/29a76b1448df8d52010179047555fb964338.pdf

Tymoczko, Maria. Postcolonial Writing and Literary Translation. in Post - Colonial Translation: Theory and Practice. edited by Susan Bassnett and Harish Trivedi. London: Routledge, 1999.