Khajeh Ahmad Kasani Dehbidi: Politics in Sheikh Sufi’s Ideas and Practice

Document Type : Research Article

Author

• Ali Aramjoo

Ph.D. Graduate of History and Civilization of Islamic Nations, University of Tehran

10.22067/jhistory.2021.68821.1015

Abstract

The distinct atmosphere characterizing Mongol rule did the groundwork for a shift in the informal belief systems such as Sufism in the vast territory of Iran. This atmosphere paved the way for the rise of Sufism from political isolation, and the emergence of various sects, which consequently provoked a revisiting of Sufi thoughts on political and social activism.
Naqshbandi, which was founded in the ninth century AH thanks to the efforts of sheikhs such as Khajeh Obaidullah Ahrar in northeastern Iran, underwent changes, developed and persisted during the Sheibanian period under the theoretical and practical contributions of Khajeh Ahmad Kasani. The present study explores the distinctive political approach of Kasani and the main determinants of his approach. Informed by the findings of this study, the rivalry and antagonism of religious scholars toward Sufism in the first half of Sheibani rule, the modification of Sheibanian’s religious policy in the second half and the rivalry of Naqshbandi sheikhs for leadership following the collapse of the Timurids urged Kasani to change the conventional belief system of Sheibanian. The position that Kasani ascribed to the advocacy of Khan in the Sufi tradition was radically different from the traditional and cautionary view of the Naqshbandi sheikhs. The assignment of an ijtihad role to the Sufi sheikhs, the spiritual status of the khan, as well as the redefinition of the Khajegan’s tradition were among other changes introduced by Kasani.

Keywords

• Transoxiana
• Sheibanian
• Naqshbandieh
• Political Ideas
• Khajeh Ahmad Kasani

Main Subjects

• Political History of Islam

---

References

اخسیکتی، دوست محمد بن نوروز محمد. سلسلة الصدیقین و انیس العاشقین. نسخۀ خطی، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ ثبت: 20648.

بخارایی ، محمد سعید بن امیر محمد. جمرات الشوق. نسخۀ خطی، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ ثبت: 210114.

بخاری، صلاح بن مبارک. انیس الطالبیین و عدة السالکین. به‌تصحیح خلیل ابراهیم صاری اوغلی. تهران: کیهان، 1371ش.

بخاری، محمد امین بن میرزا محمد زمان. محیط التواریخ. به‌تصحیح مهرداد فلاح زاده و فروغ حاشابیگی. بریل: لیدن، 2014.

بسطامی، ابن طیفور. حدائق السلاطین فی کلام الخواقین. به‌تصحیح و تحشیۀ سید علی‌اصغر بلگرامی. حیدرآباد: بی‌نا، بی‌تا.

پارسا، خواجه محمد. قدسیه. به‌تصحیح احمد طاهری عراقی. تهران: طهوری، 1354ش.

پاکتچی، احمد، جریان­های تصوف در آسیای مرکزی. تهران: الهدی، 1392ش. (نسخۀ الکترونیک، کتابخانۀ کتابراه)

پژوهنده، لیلا. «گل نوروز»، مقالات و بررسی‌ها 63 (1377ش): 197ـ237.

تنیش، حافظ. تحفۀ شاهی، نسخۀ خطی، کتابخانه و مرکز خراسان شناسی آستان قدس رضوی، شمارۀ ثبت: 2887.

جعفریان، رسول. «رسالۀ تنبیه السلاطین: رابطۀ عارفان و سیاستمداران»، مقالات و بررسی‌های تاریخی، شمارۀ 5 (فروردین 1397): 308ـ287.

جلالی مقدم، مسعود. «احمد کاسانی»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی. ج7، تهران: دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1375ش.

چرخی، خواجه یعقوب. رسائل. به‌تصحیح محمدنذیر رانجها. بی‌جا: بی‌نا، 2009.

خنجی ، فضل الله بن روزبهان. سلوک الملوک. به‌تصحیح محمدعلی موحد. تهران: نشر خوارزمی، 1362ش.

خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین. تاریخ حبیب السیر. تهران: خیام، 1380ش.

راقم سمرقندی، میرسیدشریف. تاریخ راقم. بنیاد موقوفات ایرج افشار، تهران، 1380ش.

قاسم بن محمد شهر صفایی. انیس الطالبین. نسخۀ خطی، کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، شمارۀ ثبت: 9702.

قطغان، محمدیار بن عرب. مسخرالبلاد. به‌تصحیح نادره جلالی، تهران، میراث مکتوب، 1385ش.

کاظم بیگی، محمدعلی و دیگران. «شیوخ نقشبندی و سیاست در دورۀ تیموری»، پژوهشنامۀ تاریخ تمدن اسلامی 52، شمارۀ 1 (بهار و تابستان 1398): 155ـ127.

کاشفی، مولانا فخرالدین علی بن حسین واعظ. رشحات عین الحیات. به‌تصحیح علی‌اصغر معینیان. تهران: بنیاد نیکوکاری نوریانی، 2536 شاهنشاهی.

­­­­­­­­­­­­­­­کاسانی، خواجه احمد، بیست و یک رساله. کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ ثبت:  86688.

کشمی، خواجه محمدهاشم. نسمات القدس. بی‌جا: مکتب نعمانیه، 1310ق.

غوثی شطاری. گلزار ابرار، به‌تصحیح دکتر محمد ذکی. علیگره: بی‌نا، 2001.

لائوست، هنری. «اندیشه و عمل سیاسی ماوردی». حق (مطالعات حقوقی و قضایی) شمارۀ 8 (زمستان 1365): 96ـ37.

مبارک، ابوالفضل. اکبرنامه تاریخ گورکانیان هند. به‌تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1385ش.

ملابنائی، کمال الدین علی. شیبانی نامه. به‌تصحیح کازویوکی کوبو. توکیو: بی‌نا،1997.

مولانا شیخ. «خوارق عادات احرار». احوال و سخنان خواجه عبیدالله احرار، به‌تصحیح عارف نوشاهی. تهران: نشر دانشگاهی، 1380 ش.

میرخواند، محمد بن خواند شاه. تاریخ روضة الصفا. به‌تصحیح جمشید کیان‌فر. تهران: اساطیر، 1380ش.

نثاری بخاری، حسن به خواجه. مذکر احباب. به‌تصحیح نجیب مایل هروی. تهران: نشر مرکز، 1377ش.

نوشاهی، عارف. احوال و سخنان خواجه عبیدالله احرار. تهران: نشر دانشگاهی، 1380ش.

واصفی، زین الدین محمود. بدایع الوقایع. به‌تصحیح الکساندر بلدروف. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1349ش.

وجیه الدین اشرف. بحر زخار. به‌تصحیح آذرمیدخت صفوی. دهلی نو،2011.

هنری، گلاله. «بازخوانی رابطۀ سیاسی عرفانی بابر گورکانی و احمدخواجگی کاسانی به همراه تصحیح رسالۀ بابریه«. نامۀ فرهنگستان 15، شمارۀ ۱ (پاییز و زمستان ۱۳۹۴): 203ـ246.

- Babadžanov, Bahtijar. ”la Naqshbandiyya sous les premiers Sheybanides”. L’héritage timouride: Iran – Asie centrale – Inde, xve-xviie siècles. 3–4 (1997): 69–90.

- Babadzanof, Bahtijar. “Biographies of Makhdum-i A ‘zam al-Kasani al-Dahbidi, Shaykh of the Sixteenth-Century Naqshbandi”. Manuscripta Orientalia 5, 2 (1999): 3–8.

- Babadzanof, Bahtijar. "Mukhammad Kazi," Islam na territorii byvshei Rossiiskoi imperii, Entsiklopedicheskii slorar', ed. S. M. Prozorov. Moscow: Izdatel'skaya Firma "Voslochnaya literatura", RAN, 1998.

- Babadzanof, Bahtijar. “Zahir al-Din Muhammad Mirza Babur et les Shaykh Naqshbandi de Transoxiane,” Cahiers d’Asie Central 1–2 (1996): 219–226.

- Bartold, Vasily Vladimirovich. Turkestan v ėpokhu mongolʹskago nashestviia. S.-Peterburg:1898.

- Gardner, Victoria. The written representations of a central Asian Sufi shaykh: Ahmad ibn Mawlana Jalal Al-Din Khwajagi Kasani Makhdum-i-Azam (d.1542). Ph.D. diss., University of Michigan, 2006.

- Fletcher, J. “Ahmad Kasani”. Iranica, Vol. I, Fasc. 6, p.649.

- Papas, Alexandre. “Cheikhs et sultans en Asie centrale au XVI^e siècle: Une analyse de la Risâla-yi tanbîh al-salâtîn d’Ahmad Kâsânî Dahbidî”. L’autorité religieuse et ses limites en terres d’islam. Approches historiques et anthropologique. edited by N. Clayer, A. Papas et B. Fliche. 11-31. Brill: 2013.

- Paul, Jurgen. “The Khwajagan at Herat During Shahrukh's Reign”. Afghanistan's Islam: From Conversion to the Taliban. Nile Green, 217-250. California Press, 2017.

- Schwarz, Florian. Unser Weg schließt tausend Wege ein: Derwische und Gesellschaft im islamischen Mittelasien im 16. Jahrhundert, Berlin: 2000.

- Tosun, Necdet. “Kasani”. İslâm Ansiklopedisi. v.24, 532-4. Istanbul: 2001.

- Vyatkin, Sheykhi Dzhuibari. I. Khodzha Islam, v: Turkestanskiye druz'ya, ucheniki i pochitateli. Tashkent: 1927.