The Roles and Actions of Qarachaghay Khan and His Family During the Safavid Period

Document Type : Research Article

Authors

• Ali Yahyaie ¹
• Azam Ganji Harsini ²

¹ Hakim Sabzevari University

² Birjand University

10.22067/jhc.v50i1.76046

Abstract

A score of people were captured and brought to Iran in the wake of the battles of the Safavid kings in Armenia and Georgia, some of whom managed to gain senior positions in the political, military, social and economic structure of Iran. One of the most renown figures is Qarachaghay, who along with his descendants were promoted to higher ranks during the Safavid period. The goal of the present research is to introduce Qarachaghay and his family, discuss the process of his rise to power along with his progenies, describe the way they climbed the social latter from the lowest to the highest levels of society and the measures they took. In this regard, it should be noted that Qarachaghay, who was brought to Iran as an Armenian slave, was educated in the Safavid court after converting to Islam and the Shia. By demonstrating his competence and allegiance to the Shah, he was promoted to positions as high as the generalissimo of Iran and the ruler of two important and strategic states of that time, Azerbaijan and Khorasan. His son Manouchehr and his grandson, Qarachaghay II, ruled over the city of Mashhad half a century later. Other members of his family came to the forefront of perfection, producing prominent artistic works in addition to holding positions such as the custodian of the Shrine of Hazrat Masoumeh (AS) for two generations.

Keywords

• Gharcheghay family
• Safavid
• Slave
• khorasan and Azarbaijan rulers
• Gharcheghay Ceramics

---

References

آل داود، سیدعلی، «ابراهیم میرزا صفوی»، در دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر سیدکاظم موسوی بجنوردی، مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، تهران، 1374ش.

آژند، یعقوب، «علیقلیبیگ جبهدار کتابدار»، در هنرهای زیبا، ش16، زمستان 1382ش، صص83ـ92.

اسکندربیگ ترکمان، تاریخ عالم آرای عباسی، تصحیح ایرج افشار، امیرکبیر، تهران، 1382ش.

اولئاریوس، آدام، سفرنامۀ اولئاریوس، ترجمۀ حسین کردبچه، شرکت کتاب‌ برای همه، بی‌تا، 1369ش.

بابایی، سوسن، کاترین بابایان، اینا باغدیانتسـ مککیب و معصومۀ فرهاد، غلامان خاصه: نخبگان نوخاستۀ دوران صفوی، ترجمۀ حسن افشار، نشر مرکز، تهران،1390ش.

بیجن قصهخوان، تاریخ رستمخان، چاپ جیورجیو روتا، آکادمی علوم اتریش، وین، 2009م.

ترکمانفراهی، برخوردار بن محمود، شمسه و قهقهه، امیرکبیر، تهران، 1336ش.

ترکمانیقمی، علی‌قلی‌خان بن قرچقایخان، «زبور العارفین، تحقیق علیاوسط عبدالعلی‌زاده (ناطقی)»، در علوم قرآن و حدیث، دفتر یازدهم. بی‌تا.

جابریانصاری، میرزاحسنخان، تاریخ اصفهان و ری، عمادزاده، اصفهان، 1322ش.

جنگ منشات و نثرها (جنگ خاتون‌آبادی)، نسخۀ خطی، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی، ش12803ـ5، برگ 194 ب.

حسینی جنابذی، میرزابیگ بن حسن، روضة الصفویة، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، بنیاد موقوفات افشار، تهران، 1378ش.

حسینی، مهدی، «شاهنامۀ قرچغای‌خان (شاهنامۀ وینزور)»، در هنرهای زیبا؛ هنرهای تجسمی، ش45، 1390ش، صص13ـ21.

خواجگی اصفهانی، محمدمعصوم، خلاصة السیر، علمی، تهران، 1368ش.

خوزانی اصفهانی، فضلیبیگ، افضل‌ التواریخ (مجلد سوم در تاریخ پادشاهی شاه عباس کبیر، به کوشش کیومرث قرقلو، با مقدمۀ کیومرث قرقلو و چارلز ملویل، گیب، کمبریج، 2015م.

دلاواله، پیترو، سفرنامۀ دلاواله، ترجمۀ محمود بهفروزی، قطره، تهران، 1380ش.

ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، «منوچهرخان حکیم کیست؟» در آینۀ میراث، ش39، سال پنجم، زمستان 1386ش، صص131ـ137.

رهربرن، میشل کلاوس، نظام ایالات در دورۀ صفویه، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1349ش.

شاملو، ولیقلی، قصص‌ الخاقانی، تصحیح سیدحسن سادات ناصری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1371ش.

طهرانی، آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعه، فقه الشیعه، بیروت، 1411ق.

علی‌قلی بن قرچقای‌خان، رساله‌ای در بیان علم اجمالی و تفصیلی واجب تعالی، تصحیح محمد اکوان، نور الثقلین، تهران، 1378ش.

فلسفی، نصرالله، زندگانی شاه عباس اول، به‌کوشش فرید مرادی، نگاه، تهران، 1391ش.

قرچقای‌خان ‌بن ‌منوچهر، طالع قرچقای‌خان بن منوچهر، کتابخانه ملی، شماره 1/3617ف، بی‌تا، تهران.

«گذرخان؛ یک معبر و هزار داستان»، نوبهار قم، در نشریۀ روابط عمومی شهرداری قم، ش20، 1396ش، صص6ـ7.

مدرسی طباطبایی، سیدحسین، تربت پاکان، مهر قم، قم، 1335ش.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم شیرازی، لمیه اختصاص المنطقه بموضع معین من الفلک، تهران، کتابخانۀ -مجلس، ش1721، صص8 ـ14.

منجم، جلالالدین، تاریخ عباسی، بهکوشش سیفالله وحیدنیا، وحید، بی‌جا، 1366ش.

منوچهرخان حکیم، اسکندرنامۀ نقالی، به‌کوشش علیرضا ذکاوتی قراگزلو، میراث مکتوب، تهران، 1384ش.

میرزا سمیعا، محمدسمیع، سازمان اداری حکومت صفوی: تحقیقات و تعلیقات مینورسکی بر تذکرۀ الملوک، ترجمۀ مسعود رجبنیا، انجمن کتاب و کتابفروشی زوار، تهران، 1334ش.

نصرآبادی، محمدطاهر، تذکرۀ نصرآبادی، بهکوشش احمد مدقق یزدی، دانشگاه یزد، یزد، 1378ش.

نوایی، عبدالحسین و عباسقلی غفاری‌فرد، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دورۀ صفویه، سمت، تهران، 1390ش.

واله‌قزوینی‌اصفهانی‌، محمدیوسف، خلد برین، تصحیح میرهاشم محدث، موقوفات محمود افشار، تهران، 1372ش.

وحید‌قزوینی، میرزا محمدطاهر، تاریخ جهان آرای عباسی، تصحیح سید سعید میرمحمدصادق، پژوهشگاه علوم انسانی، تهران، 1383ش.

وحیدقزوینی، میرزا محمدطاهر، عباسنامه، تصحیح ابراهیم دهگان، کتابفروشی داودی، اراک، 1329ش.

ناصحی، ابوذر و سیدمحمد فدوی، «نقش خاندان قرچغای خان در پیشبرد هنرهای مکتوب قرن یازدهم شهر مشهد، در هنرهای زیبا، هنرهای تجسمی، دورۀ 19، ش3، پاییز 1393، صص27ـ38.

هنرفر، لطف‌الله، گنجینۀ آثار تاریخی اصفهان، جانزاده، تهران، 1350ش.

یحیائی، علی، «ابراهیم‌میرزا صفوی»، در دائرة ‌المعارف آستان ‌قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، 1393ش.

Babaie, Sussan, Kathryn Babayan, Ina Baghdiantz-mcCabe and Massumeh Farhad, Slaves of the Shah New Elites of Safavid Iran, I.B. Tauris & Co ltd, Landon and New York, 2004.

Floor, Willem M., Safavid government institutions, Costa Mesa, Calif., Mazda Publishers, 2001.

https://www.worldcat.org/search?q=au%3AFloor%2C+Willem+M.&qt=hot_author"\o