Study of the Framework Components of the Kufic Inscriptions of Kerman Friday Mosque According to the Application of Visual Elements

Document Type : Research Article

Authors

• Rayhaneh Beirami
• Farzaneh Farrokhfar

Neyshabur

10.22067/jhc.v49i2.64291

Abstract

Kerman Friday mosque is among Iran’s four-ayvan mosques, constructed in the period of Āl-i Muẓaffar in eighth century AH. Besides the special architecture of the building, the decorations of the mosque, especially the Kufic, decorative, and ma‘qilī inscriptions that
are applied along with the surface of the building and the material have given a specific and exclusive appearance to it. These inscriptions are among the most ancient extant samples of Azari-style architecture, the result of studying which can display the condition of writing Kufic inscriptions at the beginning of the formation of this style in eighth century AH and the development course of its decorations in latter periods. Furthermore, the variety and desirable quality of the framework components and its visual elements necessitates carrying out this research. This research has initially undertaken to recognize, reappraise, and reconstruct the Kufic inscriptions of Kerman Friday Mosque with the help of graphic software and then examined the visual manifestations and the type of inscription arrangement and their separation in various construction periods of the inscription. To this end, the typology of the inscription, different types of Kufic scripts, contexts, the inscription framework, the image-theme and the structure of the samples are examined on the basis of descriptive-analytic method. With a graphic demonstration of a reconstructed collection of the Kufic inscriptions, the variety of scripts, the application of various image-theme, and the intermixture of the scripts with the brickwork and ma‘qilī tiles, this research would display the specific characteristics of the inscriptions of each period.

Keywords

• Āl-i Muẓaffar
• Kerman Friday Mosque
• Kufic inscription
• brickwork
• tilework

---

References

اسلام پناه، محمدحسین، کتیبه‌ها و سنگ نبشته‌های کرمان، تهران: موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، 1392.

باستانی پاریزی، محمدابراهیم، راهنمای اثار تاریخی کرمان، کرمان: نشر فرهنگ استان هشتم، 1335.

پوپ، آرتور و آکرمن، فیلیپس، سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، مترجمان نجف دریابندری و دیگران، ج3 و 8، تهران: علمی فرهنگی، 1387.

پوپ، آرتور، معماری ایران، ترجمه غلامحسین صدری افشار، چاپ هفتم، تهران: اختران، 1387.

پیرنیا، حسن. اقبال آشتیانی، عباس، بهنام‌فر، محمدحسن، تاریخ کامل ایران، چ 8، تهران: آرایان، 1394.

پیرنیا، محمدکریم و معماریان، غلامحسین، شیوه‌های معماری ایران، تهران: چاپ و نشر بنیاد، 1369.

تالبوت رایس، دیوید، هنراسلامی، ترجمه ماه ملک بهار، تهران: علمی و فرهنگی، 1375.

جوادی، شهره، "قبه سبز قدیمی‌ترین نمونه کاشیکاری معرق در ایران"، هنرهای زیبا، (ش7، تابستان 1379)، ص 12-20.

حاجی قاسمی، کامبیز، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایرانی (گنجنامه)، تهران: روزنه، 1383.

حکیمی، سعید، "هنر کاشیکاری و خط بنایی"، کتاب ماه هنر (ش. 31-32، فروردین و اردیبهشت1380)، ص 100-104.

دانشور، محمد، از قلعه دختر تا دقیانوس، کرمان: مرکز کرمان شناسی، 1382.

دانشور، محمد، محله‌های قدیمی شهر کرمان، کرمان: مرکز کرمان شناسی، 1388.

زمرشیدی، حسین، "تحول خط بنایی در معماری صفویه با تأکید بر تزیینات کتیبه‌ای مسجد حکیم اصفهان"، دو فصلنامه مطالعات هنر اسلامی (ش. 14، بهار و تابستان 1390)، ص 101-118.

زمرشیدی، حسین ، کاشیکاری ایران: خط معقلی، تهران: سازمان عمران و بهسازی شهری، 1380.

زمرشیدی، حسین ، کاشیکاری ایران: گلچین معقلی، تهران: کیهان، 1373.

شاهمرادی، محمد، مصاحبه ( کرمان، 26 مهر 1395، نوار موجود).

صحراگرد، مهدی، شاهکارهای هنری در آستان قدس رضوی؛ کتیبه‌های مسجد گوهرشاد، مشهد: آستان قدس رضوی، 1392.

فضائلی، حبیب‌الله، اطلس خط،اصفهان: نشر اصفهان، 1362.

کتبی، محمود، تاریخ آل مظفر، چ.2 ، تهران: چاپ خانه سپهر، 1364.

گلاب‌زاده، محمد علی "مسجد جامع کرمان در کویر"، فصل نامه کرمان (س. 1394، ش. 19)، ص 4-9.

گلچین، حجت، مصاحبه، کرمان (16-18-20 مرداد 1395، نوار موجود).

ماهرالنقش، محمود، خط بنایی، تهران: سروش، 1380.

ماهرالنقش، محمود ، طرح و اجرای نقش در کاشیکاری ایران دوره اسلامی: دفتر اول خط بنایی، تهران: موزه رضاعباسی، 1361.

ماهرالنقش، محمود ، معماری مسجد حکیم، تهران: سروش 1376.

معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، سپهر، 1375.

معین‌الدین بن جلال‌الدین محمد معلم یزدی، مواهب الهی در تاریخ آل مظفر، تصحیح سعید نفیسی، تهران: اقبال، 1326.

ویلمن، بیندر، تاریخ ایران کمبریج: دوره تیموریان، ترجمه یعقوب آژند، چاپ پنجم، تهران: جامی 1393.

هراتی، محمدمهدی و نعیمایی عالی، امین، کاربرد خطوط در هندسه ترسیمی، تهران: کمال هنر، 1383.

همت کرمانی، محمود، تاریخ کرمان، کرمان، 1347.

Upham Pope, Arthur, A Survey of Persian art from prehistoric times to the present, Tehran: Nucleon, 1969.